Winterse traagheid eindelijk verklaard...?

De zon had nog maar weinig kracht toen ik rillend de ijskoude nevels van Flevoland indook. Ik was onderweg naar Dronten, maar daar gaat dit verhaal niet over. Het zette me wel aan het denken over de kou en wat die met ons en onze fietsen uitspookt.

Wim wist het pas nog heel zeker: nu het wat kouder was fietste hij 5 kilometer per uur minder snel. Herkenbaar?  Ik heb zelf ook altijd het gevoel dat het in het koude seizoen allemaal iets minder vlot gaat. "Dikke lucht", wordt er dan geroepen. "De moleculen zitten dan dichter op elkaar, en daardoor moet je met je fiets harder duwen om erdoorheen te komen.".

Maar klopt dat? Ik heb geen mogelijkheid om die  luchtmoleculen langs de meetlat te leggen. Of wacht eens.....de bekende Kreuzotter calculator kent óók dit kunstje.

Stel je voor je fietst, in je velomobiel,  op de hoogste berijdbare pas ter wereld: de Khardung La (5539 m). Je hebt goede benen en trapt een mooie 160 Watt weg; ondanks de letterlijk adembenemende uitzichten. Het is de allermooiste dag van het Himalaya zomerseizoen. De bergvinken buitelen door het gras, de zon staat hoog aan de hemel en het is 20 graden. Zo warm was het hier nog nooit. Je kijkt op je teller en ziet daar een mooie 41,4 km per uur staan. En je bent heel tevreden met jezelf.

de Khardung La (foto wikipedia.org).

Dan duik je een lange tunnel in. Er gebeurt iets vreemds. Iets dat alleen maar in semi-wetenschappelijke internetschrijfsels op blogs als "Mooi Geel Is Niet Lelijk" kan gebeuren. Je wordt even duizelig maar dan fiets je die tunnel gelukkig weer uit.

Het is ineens ijskoud: de temperatuur is 30 graden gedaald en je bevindt je vele meters onder zeeniveau. Met de moed der wanhoop, wat moet je anders, trap je door met diezelfde 160 Watt. De hele omgeving is ook ineens heel anders. Het lijkt verdorie de polder van Flevoland wel! En je snelheid, waar is die ineens?  Op je teller staat nog maar een schamele 35,7 kilometer per uur.  Het is de magie van hoogte en temperatuur die deze velonaut parten speelt. Zo simpel is het.

	-10 m	zeeniveau	1000 m	2000 m	3000 m	4000 m	5000 m
20 graden	36,5	36,6	37,5	38,5	39,5	40,4	41,4
10 graden	36,3	36,3	37,3	38,2	39,2	40,1	41,1
vriespunt	36,0	36,0	37,0	38,0	38,9	39,9	40,8
-10 graden	35,7	35,7	36,7	37,7	38,6	39,6	40,5

Tabel gebaseerd op Kreuzotter met hoogte vs. temperatuur vs. snelheid.

Voor ons in het pannenkoekplatte Nederland betekent dit dat Wim een verschil zouden ervaren van slechts 1 kilometer per uur tussen een warme zomerdag en een ijskoude winterdag. Maar dan hebben we  buiten andere belangrijke factoren gerekend....

Toen ik deze week in Dronten was deed Allert mij haarfijn uit de doeken dat de rolweerstand, volgens allerlei metingen, bij koude een misschien wel grotere invloed zou kunnen hebben dan die plakkende luchtmoleculen. Komen daar dan die resterende kilometers van Wim vandaan die ik nog miste?

Maar daar ga ik hier dus niets over zeggen. Want dan worden de bandenliefhebbers wakker. En die willen dan eindeloze roltests van alle banden bij alle temperaturen zowel in de polders als in de Limburgse bergen, en dat wil ik die andere Wim niet aandoen ;-).

We zullen misschien maar gewoon moeten accepteren dat die winterse traagheid vooral tussen onze oren zit. Het is toch het seizoen waarin alles tot stilstand komt; pas in het voorjaar kan ook de snelheid weer uitlopen.

Dat kunnen we niet testen of meten en dat maakt het juist makkelijk om die winterse traagheid gewoon maar te nemen zoals ie is...

Ingehaald door een schildpad

Het moet na een kilometer of 70 geweest zijn: Dronten, en daarmee de warme werkplaats van velomobiel.nl, lag slechts luttele pedaalomwentelingen verderop. Toen ik vrij onverwacht een bekende kleur en vorm in mijn spiegels zag opduiken. Een Quest dacht ik, het bleek een Quest XS te zijn bestuurd door Marloes (@QxsStoffel) die onderweg was naar een oude tante in Bant.

Marloes herkende mij, of eigenlijk S94, onmiddellijk aan de inmiddels beroemde Bananamansticker op de linker achterkant. En we hadden elkaar natuurlijk ook eens gesproken bij de Oliebollentocht 2012. En Marloes herkende ik natuurlijk in eerste instantie aan de hele colonne schildpadden die in een Escherachtige rij over haar fiets schuifelen.

"Nieuwe spaken halen in Dronten, Paul?" begon ze het gesprek. Tja, als je als weblogger wat schrijft zijn er ook mensen die dat blijkbaar aandachtig lezen.  Terwijl we ons om Dronten heen slingerden kwam het gesprek al snel op de kleine geluiden van zo'n velomobiel. Ook Marloes had een verdacht rateltje achterin de fiets en omdat ze nog wat tijd overhad fietste ze mee naar Velomobiel.nl.

Binnen achter de grote schuifdeur was het een stuk warmer en ontdooide het ijs op fiets en helm in rap tempo. Het rateltje van Marloes bleek ook als sneeuw voor de zon verdwenen. Zo gaat dat als de professionals van vm.nl er zelfs alleen maar even naar kijken.

Dat achterwiel zit nu wel op een hele vreemde plek

Stillleven met geel, wit en blauw

Er verdween allerlei gereedschap in het binnenwerk van S94

Ik heb al eens gemeld dat medewerkers van vm.nl lange armen moeten hebben.
Maar ook gewicht lijkt van belang te zijn?

Allert maakt de achterbrug nog een ietsepietsie sterker...

In mijn geval was kijken niet voldoende. Het achterwiel moest eruit. De twee kapotte spaken werden vervangen en omdat 'we' toch zo lekker bezig waren haalde Allert gelijk de hele achterbrug eruit. Er werd een verstevigingsstukje bij gelast. De kleerhanger (bijna volledig doorgescheurd) volgde. Strada 94 kreeg onder garantie het nieuwste model geïmplanteerd. Met 1 mm extra wanddikte en óók al een verstevigingsstukje.

Mijn dag kon niet meer stuk. En al helemaal niet meer toen de dashboardschakelaars eenmaal vervangen waren. Er viel ineens weer een bak licht uit de voorkant van de fiets, in plaats van het flakkerende kaarslicht waar ik de laatste tijd bij fietste.

Met wat geluk en niet al teveel kleine geluiden kan ik er nu weer minimaal een jaar tegenaan.

.

Van kleine geluiden en dingen die niet voorbij gaan...

Het begon met geritsel

Het moet alweer een hele tijd zijn dat ik in het achterschip van mijn gele schuitje geritsel hoorde. Als ik de Risse demper even indrukte kon ik dat geluidje reproduceren. Ik haalde het derailleurkapje eraf en keek of er iets onderin de fiets klem zat. Dat was niet zo. En ik liet het erbij..

Geritsel in het achterschip

 ...toen het geklop

 Net nadat ik nieuwe achterbanden had gemonteerd leek het wel of er een bobbel in de achterband zat. Bij uitrijden over vlak asfalt klopte en bonkte het wat. Ik liep de hele achterband nog eens na en zag dat het goed was. De Marathon Plus zat er strak en gelijkmatig op. En ik liet het erbij...

...daarna het gepingel

Weer wat later. Ik laat de fiets uitrijden voor een spoorwegovergang  vlak bij Apeldoorn. En ik hoorde 'ping, ping' en 'tingeling'.  Ik vermoedde een takje o.i.d. in de achterste wielkast maar besloot in het weekeinde al deze kwalen met kleine geluiden eens goed te onderzoeken!

En toen kwam het weekeinde 

Met een sterke lamp scheen ik in de wielkast van de Strada. Behalve veel zand en aangekoekte modder was er niets te zien. Ik liet het wiel nog eens ronddraaien en toen viel me op dat er een lichte slag in zat. Dat was geen goed nieuws.

Toen ik het wieldoekje verwijderde zal ik al snel de oorzaak. Twee gesneuvelde spaken, dicht bij elkaar. De loshangende stukjes spaak tingelden en pingelden dat het een lieve lust was.

ping, ping, tingeling...

En toen pasten alle puzzelstukjes in elkaar. Dat geklop was mijn zwabberende achterwiel. Dat gepingel mijn kapotte spaken  Maar dat geritsel dan? Wat had dat daar mee te maken?

Ook dat puzzelstukje paste precies. Ik besloot de ritselende Risse demper opnieuw op te pompen. Toen ik 'm eenmaal op een keurige 6-7 bar had gebracht (wanneer had ik dat voor het laatst gedaan..?) en krachtig op de kont van de Strada drukte viel me de weerstand op. En het geritsel was geheel verdwenen. Het veerde en dempte weer geluidloos.  En toen herinnerde in me dat ik de afgelopen tijd wel erg bonkerig en stuiterend door gaten was gereden. Die achterdemper had waarschijnlijk heel erg zacht gestaan en ving de grootste klappen dus niet meer op? En dat had waarschijnlijk nog meer gevolgen. De gevreesde scheur in de kleerhanger; die heb ik nu dus ook.

De moraal van dit verhaal?

Het begint met kleine geluidjes diep in het binnenste van je fiets. Als je pech hebt, hebben al die geluidjes wat met elkaar te maken en gaat er hééél langzaam iets mis. Negeer niets, maar doe iets. Bijvoorbeeld door nu als een razende naar je schuurtje rennen om de spanning van je Risse demper te checken....

Morgen ontmoeten we  elkaar dan wel in Dronten ;-).

346 kilometer, 22 uur, 129 jaar....

Tegenwoordig hebben wij zulke snelle en comfortabele fietsen (lees ligfietsen of velomobielen) dat het afleggen van grote afstanden een peulenschil ;-) is geworden. Zelfs ik, die toch niet bekend staat als een 'krachtmensch', legde dit jaar afstanden af van 275 en zelfs 362 kilometers op één dag. En dat allemaal dank zij die stroomlijn, dat geriefelijke stoeltje en niet te vergeten de fraaie fietsinfrastructuur van ons land, die dat mede mogelijk maakt.

Oude gravure uit 1885 gemaakt in  opdracht van de
ANWB. Met dank aan Kaspar Hanenbergh
van de Vereniging De Oude Fiets

Hoe anders moet dat zijn geweest in 1885. Het is namelijk vandaag (de 21ste november) precies 129 jaar geleden dat Pim Kiderlen in de vroege zaterdagochtend vertrok voor een epische fietstocht van Rotterdam naar Leeuwarden. Pim was in die tijd een bekendheid, een wielrenner van internationale klasse. Hij werd zelfs Europees en wereldkampioen. En dat allemaal op de hoge bi.

In dat jaar wedde Pim dat hij binnen 24 uur van Rotterdam naar Leeuwarden zou kunnen fietsen; iets waar je met ander vervoer nog méér dan 30 uur voor nodig had. Met een hedendaagse velomobiel is dat geen uitdaging van internationaal formaat, maar toen was dat anders.

Wij ligfietsers zouden nu geriefelijk over brede asfaltpaden naar het noorden zoeven. Maar zijn fiets was een "Light Roadster" met een gewicht van 30 kilo, géén versnellingen en een wielmaat van 54 inch. Ook had Pim te maken met allerlei gevaren. Zo spanden onverlaten een touw over de weg. En alleen omdat hij zich gewapend had met een stevige ploertendoder (nu een illegaal wapen) kon hij aan deze snoodaards ontsnappen.

De kortste route (via de Zuiderzeekust) was voor hem helaas afgesloten. De gemeente Oldebroek had namelijk in een verordening het gebruik van fietsen op haar grondgebied geheel verboden! De alternatieve route via de straatweg van Amersfoort naar Apeldoorn was pas nieuw bestraat en daarom nog met een dikke laag mul zand bedekt.

Met de routeplanner van de Fietsersbond reconstrueerde ik globaal de route van Pim Kiderlen.
Bovenstaande route is zo'n 260 kilometer lang, Pim zelf fietste een afstand van 346 kilometer.

De sterke noordoosten wind die opstak remde de snelheid behoorlijk af.  En het telkens van de fiets op- en afspringen bij gesloten tolhekken (op 2,5 km van elke stad stond een tolboom) hielp niet om de vaart erin te houden. Ook weer heel herkenbaar als je aan al de paaltjes en slalomhekken op je eigen fietspad denkt.

Maar de 18-jarige Pim liet zich door niets tegenhouden en uiteindelijk op de vroege zondagmorgen van 22 november 1885 reed hij Leeuwarden binnen. Daar hadden zich al duizenden toeschouwers verzameld. Waar, zoals "de Kampioen" van december 1885 schrijft:, "...de menigte zich verdrong en een gang vormde als ware het ene levende eereboog  van ongeveer een kwartiergaans.... ". Pim had 346 kilometer in 22 uur en 35 minuten afgelegd; en zijn echte fietstijd was nog eens bijna 6 uur minder.

Ik kan dus wel eens stoer doen over m'n Rondje IJsselmeer, maar na dit verhaal hou ik (even) bescheiden mijn mond....
 
Overigens is het is het volgend jaar dus 130 jaar geleden dat Pim z'n tocht maakte. Leden van de Vereniging De Oude Fiets hebben het plan deze rit dan nog eens op oorspronkelijk materiaal over te doen.  Mocht je geïnteresseerd zijn in andere Hollandse oerprestaties op de fiets: Kaspar Hanenbergh schreef: "De Gedroomde Tour van 1897"  over waargebeurde lange afstandsprestaties van een andere Nederlander.

---

Bron: Wikipedia, de Kampioen van december 1885 e.a.

Bananaman is back!

Eerder kwam ie al op dit weblog voorbij flitsen: Bananaman.  Mr. B. bleek een hardnekkig type te zijn. Te en te onpas hoorde ik daarna op kantoor zijn naam voorbij komen. Och, ik ben natuurlijk wel wat gewend.

Toen ik collega X, diezelfde uit het eerste bericht, laatst sprak over de mogelijkheden van drukwerk, meldde hij tussen neus en lippen door dat we nu ook heel mooi stickers konden drukken. In alle formaten en kleuren. Onschuldig als ik ben, antwoordde ik dat ik ook wel eens aan iets met stickers op de fiets had zitten denken. Een Mooie Grote Gele sticker natuurlijk. En ik vergat het hele onderwerp weer.

Later die middag stond ie ineens weer bij mijn bureau. "Hier", sprak hij, "probeer deze maar eens op je fiets. Kunnen we gelijk nagaan of dat spul een beetje weersbestendig is.".

Tja, dat kon ik natuurlijk niet weigeren ;-)  Eens kijken of Bananaman de winter gaat overleven.

The one and only....

Het mysterie van de Woudweg

De Woudweg is een heel gewone weg die ik dagelijks kruis op mijn woon-werkroute. Zo'n doodgewone weg in het buitengebied ten oosten van Apeldoorn waar automobilisten de neiging hebben nét iets te hard te rijden.  Ik fiets er elke dag een paar honderd meter overheen alvorens weer af te slaan.

Maar sinds vanochtend heb ik een heel speciaal gevoel bij deze weg. Ik had al eerder het idee dat er wat aan de hand was, maar nu weet ik het zeker.

Komen jullie wel eens andere velonauten tegen? Nou, ik zelden. Veel velomobielrijders in de regio ken ik wel, maar ze kruisen zelden mijn pad. Helemaal niet erg, want als velomobilist ben ik van nature een vrije vogel die alleen goed z'n weg vindt. Maar op sommige plekken werkt het anders...

Een hele tijd geleden alweer fietste ik naar huis. Ik naderde de kruising met de Woudweg en zag tot mijn verbazing een gele Quest met witte racekap met grote snelheid van links naderbij komen. Het bleek een Duitser te zijn die onderweg was naar Dronten. Puur toeval dat wij elkaar net daar kruisten. Een minuut later en we  hadden geen kennis gemaakt. Ik wenste hem 'Hals und Beinbruch' en fietste verder.

Een paar weken terug. Exact dezelfde plek. Deze keer een bekende witte QuestXS die zich over de Woudweg westwaarts haastte.  Dat bleek Wim te zijn, die een afspraak had in Apeldoorn. "Hé wat toevallig", dacht ik, "weer net op diezelfde plek.". Maar ik trok nóg geen verregaande conclusies.


Grotere kaart weergeven De Woudweg bij Apeldoorn waar het allemaal gebeurt.

Tot vanochtend om vijf over half zeven! Ik nader wéér de Woudweg en in de duisternis zie ik van rechts een fel wit schijnsel naderen. Voor een fietser gaat het te snel en een auto is het ook niet. Nog 50 meter voor ik bij de Woudweg ben zie ik 'm voorbij flitsen. Een gele (?) Quest onderweg naar Apeldoorn. Mirakels!

Waar ik eerdere ontmoetingen nog aan het toeval toeschreef ben ik sinds vanochtend een heel andere mening toegedaan. Waar het precies aan ligt weet ik nog niet, maar die Woudweg heeft dus in toenemende mate een aanzuigende werking op velomobielen. Iets met aardstralen misschien? Of ligt deze weg exact in het verlengde van de oprit van velomobiel.nl zodat elke Quest of Strada al automatisch deze kant op trekt; ook al stuur je 'm anders?  Wie het weet mag het zeggen! Pas op als je deze kant opkomt. Voor je het weet rijd je over de Woudweg.

En als mijn 'Close Encounters Of The V'th Kind' in deze versnellende frequentie doorgaan, word ik dan zelf ook ineens meegezogen de Woudweg op naar Apeldoorn en god mag weten waar naartoe?

Wie weet sluit ik op een ochtend aan bij een eindeloze sliert velomobielen. Langer dan ooit enige Oliebollentocht zal kennen, en allemaal onvermijdelijk achter die dwingende en meeslepende melodie aan van zoemende banden en ruisende kettingen...

Mooi Fluo-geel Is Niet Lelijk

Eigenlijk komt het haast nooit voor. Dat ik naar het werk ga en Strada 94 in de garage achterblijft. Ik doe er dan ook alles aan om, als er werkklussen buiten het grote kantoor in Apeldoorn zijn, die op velomobielafstand te organiseren. Maar dat lukt niet altijd.

Afgelopen maandag en dinsdag bijvoorbeeld. Toen reisde ik met die andere gele raket naar halte Veenendaal-de Klomp. Een boerenstationnetje dat de laatste jaren tot steedse hoogte is gestegen als Park and Ride station. Daar parkeer je je automobiel en reis je per trein verder naar Utrecht of een andere grote stad waar een auto een hinderlijk ding is. Helaas  zijn de Nederlandse Spoorwegen nog niet zo ver dat er ook een mooie bewaakte én overdekte velomobielstalling is ingericht.

Een grootschalig en jaarlijks waterschapsevenement deed mij deze reis maken. Elk jaar controleert het waterschap of de boeren en andere landeigenaren de sloten die langs hun terrein lopen goed hebben schoongemaakt: de zgn. schouw. In het geval van waterschap Vallei en Veluwe (ik fietste met LOL als eens een rondje van 275 km langs de grens) gaat het dan om meer dan 3100 kilometer sloten.

Ik kijk wat moeilijk want mijn collega wijst me  net die dolle stier aan in de wei waar ik zo doorheen moet ;-). Behalve dat je dus goed met dieren moet kunnen omgaan, heb je ook laarzen nodig en een broek die vies mag worden.

Met het reguliere buitenpersoneel is dat niet te doen. Ook kantoormedewerkers wordt dan gevraagd één of twee dagen bij deze schone taak te helpen. In totaal zijn dan zo'n 100 collega's bijna vier dagen in touw.

En wat moet je dan zoal doen? Met zo'n 'Mooi Fluo-geel Is Niet Lelijk' hesje bagger je door weilanden om vieze en verstopte sloten op te sporen. Stevige rubberlaarzen zijn een absolute must en je moet ook handig zijn in het klimmen over prikkeldraad en ander agrarisch hekwerk. Bij de instructie was mij op het hart gedrukt vooral een setje droge kleding mee  te nemen. Ik zou namelijk de eerste niet zijn die een ongelukkige duikeling maakte in zo'n lekkere modderige boerensloot.

Aan het eind van de dag leverde mijn collega-controleur mij weer af op het station. Daar kon ik bemodderd en soms licht naar koeienmest geurend weer plaatsnemen in de grote gele raket naar Dieren.

's Avonds na het eten zal ik al snel te gapen. Ik merkte dat ik héél andere spieren had gebruikt. Ik had niks aan mijn goed ontwikkelde ligfiets-spieren. Een hele dag buitenwerk bleek heel wat vermoeiender dan die reguliere 60 kilometers forensen met de Strada. 

Klein maar fijn: een rondje met LOL

Toen bevallige Doesburgse deernes met enorme dienbladen dampend appelgebak de gelagkamer van De Waag betraden steeg luid gejuich op. Hiervoor hadden we het allemaal gedaan. Nu, ja nú, kwam de beloning. In de illustere Appelgebak Top Tien van LOL staat het gebak van De Waag niet voor niets nog steeds stevig op nummer één.

Aan dit krachtvoer waren we toe. Na de lange reis naar Zutphen (er waren deze keer deelnemers uit Arnhem en het verre Nijmegen). En daarna nog eens de barre tocht tegen de wind in, over de dijken, langs de rivier naar Doesburg. Geen wonder dat we aan méér dan een kopje koffie toe waren.

LOL onderweg van Zutphen naar Doesburg en bij de Waag aan de koffie

Weer gerevitaliseerd door dit Doesburgse ´power food´ kwamen de meeste fietsers al snel weer tot leven. Gooi er nog wat hete koffie, thee of chocolademelk in en iedereen voerde weer het hoogste woord. Of kwam dat vooral door de mini-likeurtjes die de Waag bij de koffie serveert? Natuurlijk ging het over fietsen. Over de DF en de Velotilt bijvoorbeeld. Of over de ovale aerodynamische oordopjes van Wim waarmee hij grote records hoopt te bereiken ;-).

Slechts met moeite kon het gezelschap zich los wrikken uit de gastvrije omarming van het middeleeuws stadje. Maar toen moest al dat appelgebak er natuurlijk ook weer zo nodig afgefietst worden. Het gevreesde woord 'klimmen' viel.

Klimmen: (letterlijk een werkwoord) een kilometers lange omweg maken om zwetend je loodzware velomobiel omhoog te stoempen; tot eindelijk de zwaartekracht je uit je lijden verlost op de plek die je anders had bereikt als je gewoon rechtstreeks was gereden ;-).

Via de Lange Juffer zou men nog tot grote hoogte gaan stijgen. Dat heb ik niet mee mogen maken. Met nog allerlei thuisactiviteiten in de planning besloot ik aan te sluiten bij Lorenz die om 12 uur thuis in Dieren wilde zijn. Het was deze keer voor mij maar een kleintje LOL, maar de kwaliteit was weer uitstekend. Tot een volgende keer!