dinsdag 26 juli 2016

Terug naar de toekomst in 1993

Zit je helaas aan het strand en kun je even niet ligfietsen? Jammer, heel jammer ;-)
Ter compensatie een dubbeldik nummer.MGINL. Met extra veel plaatjes en veel tekst! (Fotobron)


Er werden diverse suggesties gedaan toen ik het Grote Programma van Eisen voor de ideale stadsvelomobiel probeerde op te schrijven. Één van die suggesties was dat zo'n velomobiel er al heel lang is: de Alleweder. Dat is een gooi- en smijtvelomobiel van onverwoestbaar aluminium met de simpelheid van een Nokia 3310. Een telefoon die in zijn tijd nét zo modern was. 

365 DFP logo
We misten de Alleweder weliswaar bij de Oliebollentocht 2015 maar deze velomobiel is 'still going strong' Dat is niet zo vreemd want in 1993 was dit een superfiets én de winnaar van de ontwerpwedstrijd voor de allerbeste 365 dagen fiets. Aan die wedstrijd zijn verhalen verbonden. Ik blies het stof van stapels oude kranten en ontdekte een verhaal vol spanning en sensatie. Was de Alleweder wel zo'n vanzelfsprekende winnaar?

Een reis van 23 jaar naar het verleden toen de toekomst van het velomobielen in Nederland geschreven werd!


In de begintijd van de HPV-beweging bestond de technische uitdaging uit het ontwikkelen van zo snel mogelijke HPV’s. Dat gold ook voor de NVHPV. Maar in de jaren negentig plaatsten leden een andere uitdaging prominent op de agenda van de NVHPV: de ontwikkeling van een ‘365-dagenfiets’ die geschikt kon zijn als vervanging van de auto!.Met de 365-dagenfiets trad voor het eerst het maatschappelijk engagement binnen de NVHPV op de voorgrond. In 1989 wordt een Werkgroep 365-dagenfiets actief binnen de vereniging.

Dit leidt tot een ontwerpwedstrijd in 1993 voor die zgn. 365 dagen fiets. Die wedstrijd werd gewonnen door de Alleweder en lanceerde de opmars van de velomobiel als ultieme forenzenfiets binnen de ligfietsbeweging in Nederland. Dankzij die wedstrijd fiets ik nu in een mooi gele Strada met alle toeters en bellen (en een claxon).

Maar.., dacht ik, wie vormden eigenlijk de concurrentie? Wie hadden er nog meer een 365 dagen ontwerp ingezonden om de zéér aantrekkelijke prijs van 25 duizend florijnen binnen te slepen? Voorwaar in die tijd een aardig bedrag!
De eisen waren niet gering: Goede bruikbaarheid onder alle weersomstandigheden,  Goede algemene rij-eigenschappen, Bruikbaar in het verkeer, Comfortabel, Snel (35 per uur!) , Een draagvermogen van min. 15 kg of 80 liter. Eenvoudig onderhoud en reparatie, Geschikt voor massafabricage. 

Drempel voor deelname aan de eindjurering was de snelheid. Op 17 maart 1993 moest daarom elke inzending een uur lang met een snelheid van 35 over 2,1 km lange ovale testbaan van DAF bij Sint Oedenrode rijden.

Het reglement werd 300 keer opgevraagd, 50 mannen (geen vrouwen) schreven zich in en uiteindelijk verschenen 26 deelnemers op de grote dag


Er waren dus tientallen deelnemers op die 25 duizend gulden afgekomen met de vreemdste voertuigjes. Als je de foto's en video hieronder bekijkt dan is er vlijtig gebruik gemaakt van piepschuim, vuilniszakken, vormloze lappen rubber, meters doorzichtig plastic en karton in alle maten en soorten. En plakband, heel veel plakband. Duidelijk is te zien dat we ons nog in een pioniersfase bevonden. Bijna alle inzendingen hadden een hoog knutselgehalte.

De onderstaande foto's zijn deels schermafdrukken uit een Youtube video (zie daarvoor onderaan deze pagina). Vandaar de wat magere beeldkwaliteit.

De Windrider. De hele fiets kan gedraaid worden ten opzichte van de wielen zodat er
optimaal van het zeileffect geprofiteerd kan worden.
De Jouta ZX één van de meer serieuze inzendingen.
Dit was één van de weinige inzendingen waarbij je echt droog kon zitten
Ook deze zwieberconstructie bleek snel genoeg voor een finaleplaats. De Berndtsen
De bekende Mike Burrows vertrekt onder enorme mediabelangstelling in zijn MkIII1 Speedy
Waarschijnlijk is dit Bram Moens met zijn M5 waarmee  hij ook natuurlijk snel genoeg was.
Maar of dit de ultieme 365 dagen fiets was kon je je toen al wel afvragen ;-)
Later bleek hier nog een soort poncho bij te horen
De Alleweder. Inzending nummer 4 die 1 werd. Lijkt al wel een beetje op een Strada toch?
Met een paar extra fietstassen gemonteerd meenden deelnemers ineens over een 365 dagen fiets te beschikken
Deze meneer heeft niet bezuinigd bij het gebruik van doorzichtige kunststof.
Tja, ook dit was een inzending.
Waarom is deze het eigenlijk niet geworden?
Waarschijnlijk een aangeklede ligfiets?

Die 17e maart bleek dat de organisatie de lat wel een beetje heel erg hoog gelegd had. Vraag mij vandaag de dag eens om met 35 km p/u zestig minuten lang over zo'n baan te razen met mijn Strada. Dat lukt me waarschijnlijk net, laat staan met de piepschuimen fietsjes die toen aan de start verschenen. Bij het zien van sommige fietsen constructies vraag je je af of je er eigenlijk wel mee vooruit kunt komen ;-)). Zo beroerd ziet het er uit.
"As it turned out, most designers grossly underestimated the seemingly low 35 km/h qualification target and the majority of the competitors failed to reach it, including all regular safety designs. Only nine of the 26 competition entrants qualified and all of them were streamlined recumbent vehicles"
Allert Jacobs zat op die dag achter het stuurtje van de Alleweder en de bekende Derk Thijs deed ook mee. Natuurlijk met een roeifiets waar wat nonchalant een wapperende doorzichtige cocon van plastic en plakband overheen getrokken was. Er waren ook opvallende inzendingen van het merk Jouta waarvan één met voorwielaandrijving en één met achterwielbesturing.

Volgens dit hilarische verslag van drie Engelse deelnemers (De MGINL vakantieleestip!) waaronder Mike Burrows, slagen de Alleweder, de Speedy, een Leitra, een Berndtsen, de twee Jouta's, een M5, de roeifiets en een VF7 voor de snelheidstest. Na de snelheidstest mocht elke (?) deelnemer ook nog eens in eens in vijf minuten de pluspunten van zijn voertuigje promoten. Een jury gaf punten en de Alleweder won.


Waar een winnaar is zijn ook verliezers: "Tot mijn grote verrassing werd de Alleweder winnaar, terwijl wij nog wel het meest aan alle criteria voldeden. Het verliep voor ons dus, ondanks zeer veel werk, erg teleurstellend. Ik zou het juryrapport wel eens willen inzien.'' klaagt Sijtze Jouta

Er was enorm veel publiciteit rond deze wedstrijd, de uitslag was zelfs in het Acht-Uur Journaal. Ik vermoed dat de ligfiets daarna nooit meer zo intensief de aandacht van de pers heeft kunnen trekken. Na afloop vlogen de Alleweders als warme broodjes over de toonbank. En uiteindelijk ontwikkelde zich daaruit de velomobielindustrie ;-) zoals we die nu kennen.

Het is een bijzondere gedachte om nu te denken dat als de Alleweder toen die 365 dagen wedstrijd niet had gewonnen ik nu niet in een mooi gele Strada zou fietsen. Maar bijvoorbeeld wel in een mooi gele Jouta, een mooi gele Windrider of een mooi gele .....?

Zijn er  nog lezers die er in 1993 bij waren?  





Bronnen o.a.:



18 opmerkingen:

  1. Mooi verhaal! Informatie over Jouta ligfietsen kun je ook vinden in oude exemplaren van de Leeuwarder Courant. Kijk op: http://www.dekrantvantoen.nl/index.do en zoek op: Jouta ligfiets

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Leuke foto met een Droste-effect bovenaan dit bericht. Het enige is dat het om een eReader gaat. Die hebben eigenlijk alleen een zwartwit-eInk-scherm. ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Fenomenaal verslag en samenvattin. Smullen. Top!
    Verdient het als artikel vereeuwigd te worden in Ligfiets#.
    Maar dan wel BRAM Moens. ;-)

    Wist je trouwens dat de Alleweder een eigen blad had? Allewedernieuws. Met tricks en trucks om hem rijdend te houden. De Alleweder stond ook aan de wieg van de beroemde Oliebollentocht. Al vonden de eerste tochten in de zomer plaats....
    Dan bestaat er nog een tandem Alleweder en een verlengde. Ook een halve Alleweder die als kinderkar is omgebouwd.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Daar wil ik als hoofdredacteur van het genoemde blad op reageren. Zoals in de lijst referentie genoemd hebben we aandacht besteed aan deze wedstrijd. Nu kan dat best nog een keer, maar dan wel graag uit eerste hand. Ik zet het idee op onze 'ooit' lijst.
      Het afdrukken van een video in het blad is helaas nog steeds wat lastig.

      Verwijderen
  4. Zag ik daar nu een oranje tilt rijden?

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Jouta doet alsof zij hadden 'moeten' winnen maar die zx lijkt me naar om in te fietsen. Het ziet er uit alsof bochten weinig stabiel te nemen zijn, de kap lijkt me flink benauwd & ik vermoed dat een Alleweder ook flink sneller is.
    Wel benieuwd naar die vele Velomobiel.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Ik was erbij in Eindhoven bij de prijsuitslag. Niet lang daarna verruilde ik mijn ongeveerde (maar wel snelle) M5 Kalisvaart velomobiel voor een Flevo Alleweder ;-) Groet, Richard

    BeantwoordenVerwijderen
  8. De gele velomobiel is de inzending van John en Miles Kingsgury. Het is een driewieler, er is later een vierwieler gemaakt die er veel op leek en ook over lineaire aandrijving beschikte en bovendien over vierwielsturing. Er sneuvelde een essentieel onderdeel van de aandrijving waardoor hij de wedstrijd niet uit kon rijden daarom komt hij verder niet voor in de uitslag.
    Die 15 kg en plaats voor 80 liter bagage moest je ook daadwerkelijk meeslepen tijdens de wedstrijd overigens.
    De oranje is de Driewiebel, een inzending van Sacha Knoop. Een tadpole die mee leunt in de bochten. Stalen frame met polyester kap en leun systeem zoals de huidige Piaggio mp3.
    De gebroeders Jouta waren eigenlijk de enige die een loopje met de regels namen. De wedstrijd uitslag was goed voor een derde deel van de punten, de vakjury voor een derde en de deelnemers mochten het laatste derde deel zelf vergeven aan elke inzending behalve de eigen. De Jouta's gaven het maximale aantal punten aan elkaar.
    Dat de Alleweder heeft gewonnen is te danken aan de 2e plek in de race. Alleen Derk was sneller met een fraaie en praktische (je moest binnen 10 seconden kunnen instappen en rijden bij de start)tentstroomlijn van surfzeil (zonder plakband overigens) om zijn 2x28" roeifiets.
    En aan de vakjury die produceerbaarheid (dus prijs, denk aan het bouwpakket) erg belangrijk vond en daar overtrof de Alleweder alle anderen.
    Als C.G.Rasmussen niet zelf had gereden en hoger was geëindigd in de race had waarschijnlijk de Leitra gewonnen. Het was in die tijd de velo die het dichtst bij de eisen voor de wedstrijd kwam (behalve wellicht massafabricage) en die zich al ruimschoots bewezen had in de praktijk. De tijd heeft echter geleerd dat het concept van het aluminium bouwpakket toch de kunststof inzendingen overtrof in produceerbaarheid (prijs) en daardoor uiteindelijk in verkoop aantallen. Leitra minder dan 300 in 30 jaar, Alleweder meer dan 450 in nog geen 10 jaar.
    Inderdaad is er een directe lijn van de Alleweder naar de Strada en vrijwel alle huidige modellen.
    Bart Verhees, de geestelijk vader van de Alleweder, is op de krantenfoto van de prijsuitreiking nog net te herkennen. Zijn ontwerp was revolutionair met zijn zelfdragende carrosserie van aluminium plaat, McPherson voorvering, zelfgemaakte schijfremmen, opklapbare (brommer)koplamp, uitvouwbaar zeildoek dakje, bij terugtrappen te schakelen voorderailleur, enkelzijdig opgehangen aluminium plaatwielen, geveerd enkelzijdig 26 inch achterwiel met eigen buisnaaf, dubbele fuseekogel met virtueel draaipunt en nog veel meer slimme vondsten.
    Het DNA van Bart's Oer-Alleweder zit in vrijwel elke hedendaagse velomobiel hoewel veel rijders daar misschien niets van (willen) weten.

    Groeten, Allert Jacobs

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Allert,

      Volgens mij had jij deze blogpost moeten schrijven ;-). Hartelijk dank voor je zeer uitgebreide aanvulling. We zijn veel wijzer geworden.

      groet,
      Paul

      Verwijderen
    2. Geweldig dank beide. Ik smul echt van dit soort info.

      Jamjam :-D

      Verwijderen
  9. Dank je wel Paul en Allert voor dit achtergrondverhaal over wat moet zijn het ontstaan van de Nederlandse velomobiel industrie.

    Toch is het waarschijnlijk nog maar een deel. Ik zou er best meer over willen lezen :-))

    Op vakantie bij museumbezoek valt vaak op dat men ontstaans geschiedenis of ook maar reden van ontstaan totaal niet (meer) weet.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Over twee jaar is dit 25 jaar geleden. Voor een special van Ligfiets& zou het dan leuk zijn om de NVHPV archieven te lichten en betrokkenen zoals Allert, Mike Burrows en de Jouta's te interviewen.

      Verwijderen