donderdag 27 november 2014

Winterse traagheid eindelijk verklaard...?

De zon had nog maar weinig kracht toen ik rillend de ijskoude nevels van Flevoland indook. Ik was onderweg naar Dronten, maar daar gaat dit verhaal niet over. Het zette me wel aan het denken over de kou en wat die met ons en onze fietsen uitspookt.

Wim wist het pas nog heel zeker: nu het wat kouder was fietste hij 5 kilometer per uur minder snel. Herkenbaar?  Ik heb zelf ook altijd het gevoel dat het in het koude seizoen allemaal iets minder vlot gaat. "Dikke lucht", wordt er dan geroepen. "De moleculen zitten dan dichter op elkaar, en daardoor moet je met je fiets harder duwen om erdoorheen te komen.".

Maar klopt dat? Ik heb geen mogelijkheid om die  luchtmoleculen langs de meetlat te leggen. Of wacht eens.....de bekende Kreuzotter calculator kent óók dit kunstje.

Stel je voor je fietst, in je velomobiel,  op de hoogste berijdbare pas ter wereld: de Khardung La (5539 m). Je hebt goede benen en trapt een mooie 160 Watt weg; ondanks de letterlijk adembenemende uitzichten. Het is de allermooiste dag van het Himalaya zomerseizoen. De bergvinken buitelen door het gras, de zon staat hoog aan de hemel en het is 20 graden. Zo warm was het hier nog nooit. Je kijkt op je teller en ziet daar een mooie 41,4 km per uur staan. En je bent heel tevreden met jezelf.

de Khardung La (foto wikipedia.org).

Dan duik je een lange tunnel in. Er gebeurt iets vreemds. Iets dat alleen maar in semi-wetenschappelijke internetschrijfsels op blogs als "Mooi Geel Is Niet Lelijk" kan gebeuren. Je wordt even duizelig maar dan fiets je die tunnel gelukkig weer uit.

Het is ineens ijskoud: de temperatuur is 30 graden gedaald en je bevindt je vele meters onder zeeniveau. Met de moed der wanhoop, wat moet je anders, trap je door met diezelfde 160 Watt. De hele omgeving is ook ineens heel anders. Het lijkt verdorie de polder van Flevoland wel! En je snelheid, waar is die ineens?  Op je teller staat nog maar een schamele 35,7 kilometer per uur.  Het is de magie van hoogte en temperatuur die deze velonaut parten speelt. Zo simpel is het.



-10 m zeeniveau 1000 m 2000 m 3000 m 4000 m 5000 m
20 graden 36,5 36,6 37,5 38,5 39,5 40,4 41,4
10 graden 36,3 36,3 37,3 38,2 39,2 40,1 41,1
vriespunt 36,0 36,0 37,0 38,0 38,9 39,9 40,8
-10 graden 35,7 35,7 36,7 37,7 38,6 39,6 40,5
Tabel gebaseerd op Kreuzotter met hoogte vs. temperatuur vs. snelheid.


Voor ons in het pannenkoekplatte Nederland betekent dit dat Wim een verschil zouden ervaren van slechts 1 kilometer per uur tussen een warme zomerdag en een ijskoude winterdag. Maar dan hebben we  buiten andere belangrijke factoren gerekend....

Toen ik deze week in Dronten was deed Allert mij haarfijn uit de doeken dat de rolweerstand, volgens allerlei metingen, bij koude een misschien wel grotere invloed zou kunnen hebben dan die plakkende luchtmoleculen. Komen daar dan die resterende kilometers van Wim vandaan die ik nog miste?

Maar daar ga ik hier dus niets over zeggen. Want dan worden de bandenliefhebbers wakker. En die willen dan eindeloze roltests van alle banden bij alle temperaturen zowel in de polders als in de Limburgse bergen, en dat wil ik die andere Wim niet aandoen ;-).

We zullen misschien maar gewoon moeten accepteren dat die winterse traagheid vooral tussen onze oren zit. Het is toch het seizoen waarin alles tot stilstand komt; pas in het voorjaar kan ook de snelheid weer uitlopen.

Dat kunnen we niet testen of meten en dat maakt het juist makkelijk om die winterse traagheid gewoon maar te nemen zoals ie is...





13 opmerkingen:

  1. Het probleem zit volgens mij tussen het zitje en het stuur. Bij een lagere temperatuur werkt je lichaam minder efficiënt, en lever je daarom minder vermogen. En een lager vermogen wil ik best aan een lagere snelheid koppelen.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Een auto is in de zomer veel zuiniger dan in de winter. Het kost meer energie om het (eigen) motortje warm en soepel te houden?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dit is precies hetzelfde wat ik dacht: je hebt meer energie nodig om je eigen lichaam op temperatuur te houden. Energie die daar in gaat zitten komt niet meer terecht op de trappers.

      Verwijderen
    2. Conclusie: extra truitje aan, dan ga je weer sneller ;-)

      Verwijderen
  3. Helemaal eens met de bovenstaande stellingen, en dan nog dit, wat er ook uit de rolweerstandtesten komt, die spijkerbanden rijden gewoon zwaarder! ☺

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dinsdagmorgen nog gewoon ruim 40+ gereden. Laat je niet gek maken, maar blijf rustig trappen.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ik ben dit jaar verbaasd over mijn fietssnelheden. Ze blijven hoog, of het nu warm of koud is. De duisternis kost me wel wat snelheid.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ik ben dit jaar ook verbaasd over mijn snelheden, die royaal boven mijn gewone winterniveau zitten. De grap is natuurlijk, stel dat ik wat veranderd zou hebben, dan zou ik daar nu een wonderlijke verbetering aan toegeschreven kunnen hebben.

    Ligt het aan mijn Durano's voor (nieuw voor mij), mijn duidelijk verbeterde onderhoud van de trommelremmen, aan de beperkte kou die we hebben gehad, mijn conditie..Ik zou het graag beter snappen maar begrijp het echt niet, en hoop maar dat het zo blijft.

    De hypothese over jezelf warm houden geloof ik niet helemaal, in de Quest heb ik het in ieder geval nooit koud. Daar staat weer tegenover dat bewegen mij in de warmte wel degelijk wat beter afgaat.

    Enfin, de waarheid is vast een combinatie van veel van de genoemde factoren en goed aantoonbaar is in ieder geval die rolweerstand.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Afgelopen week waren mijn snelheden ook weer van 'zomerse waarden'. Op de heenweg rond de 35km/u, want ik wil niet al te bezweet aankomen en op de terugweg één lange sprint van rond de 40km/u.
    Kou is voor mij echt bepalend. Met koude beenspieren fietsen, levert gewoon minder snelheid op. Zo simpel werkt het bij mij.

    @Paul: Leuk dat mijn 'hoofdpersoontje' nu in een positieve context is terechtgekomen op dit blog ;-) ;-) ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Voor wat betreft die positieve context: graag gedaan hoor :-)

      Verwijderen
  8. Mijn ervaring is ook dat ik bij kou ongeveer 5 km/uur langzamer rijd dan bij warm weer. Met Veloviewer.com zijn daar mooie overzichten van te maken.
    Ik heb ook wel eens zitten bedenken waar dat allemaal aan kan liggen, en kom op dezelfde punten die hierboven genoemd zijn. Vooral 'dikkere lucht' en hogere rolweerstand denk ik. Ik hoor 's winters ook altijd wat meer geluidjes uit de Quest-ingewanden komen dan 's zomers. Bij warm weer loopt alles gewoon wat soepeler.
    Dat je lichaam met kouder weer minder presteert zal wel waar zijn, maar dat begrijp ik toch niet helemaal. Ik kom zomer én winter warm en bezweet aan. Dan zou temperatuur toch niet veel uit moeten maken?

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Onlangs was nog op National Geographic channel dat een Amerikaans vliegveld verlengd moest worden omdat een bepaald nieuw type vliegtuig anders in de winter niet genoeg startbaanlengte heeft. In de winter kostte dat een paar honderd meter meer.

    Wim Schermer heeft aangetoont dat veel banden ook flink meer rolweerstand gaan leveren bij koude dus dan wordt het een optelsom waarbij de luchtweerstand voor onze relatief langzame voertuigen wat minder zal spelen en de rolweerstand meer.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Luchtweerstand neemt toe met dalende temperatuur, maar dat is een relatief klein effect (zoals de tabel ook laat zien). Veel belangrijker is het effect op de rolweerstand van de banden. Dat is per type band en per temperatuurtraject verschillend. Ik heb Wim al eens aangeboden om de pendeltest in koel/vries cellen te doen, zodat nauwkeurig van 20 naar +5 naar -20 gegaan kan worden (de -80 is niet meer relevant voor fietsers).
    Zeker in velomobielen zal lichaamstemperatuur nauwelijks van invloed zijn. Maar minder zicht in de winter, nattere en vuilere wegen doen ook een hoop. De rechtuitsnelheid op een lange rechte weg zal niet eens zo veel verschillen, maar het gemiddelde op een doorsnee traject des te meer.
    Bij mij scheelt zomer of winter zo'n 10 minuten op 80 km.

    BeantwoordenVerwijderen